Одним из главных политических событий 1991 года стало провозглашение государственной независимости Узбекистана. 1 сентября 1991 г. Республика Узбекистан официально заявила о своем полном политическом суверенитете. Это выдающееся событие в многовековой истории узбекского народа, открыло новую главу в социально экономическом и политическом развитии края. Развертывание демократических процессов, помноженных на здоровые экономические отношения, демонополизацию экономики и политической жизни, способствовало к созданию в Узбекистане реальных условий для осуществления подлинно сильной социальной политики, всем своим содержанием направленной на человека, на обеспечение его интересов, вне зависимости от его социального, национального и классового положения.

• Социальной политика Узбекистана

Президент Ислом Каримов Ўзбекистонда ҳуқуқий демократик давлат ва фуқаролик жамияти барпо этиш ҳақида тўхталиб, “Биз қурадиган жамият Ўзбекистон халқининг муносиб турмушини, ҳуқуқлар ва  эркинликларини кафолатлаши, миллий қадриятларимиз ва маданиятимиз қайта тикланиши, инсоннинг маънавий аҳлоқий баркаммоллигини таъминлаши керак”,  деб таъкидлайди. Демак, мамлакатимизда барпо этиладиган фуқаролик жамияти қуруқ жойда пайдо бўлмайди, у халқимизнинг бой тарихий-маданий тажрибасига таянади ундаги замон ва таррақиёт талабларига мос келадиган жихатларни ўзлаштириш орқали шакилланади.

• фалсафий- ҳуқуқий қарашлар

Инсоният жипсликка интилиб ўз тараққиётига ижобий таъсир кўрсатдаган ижтимоий бирликларни вужудга келтирган. Ушбу бирликлар асосида аҳоли ўзининг ижтимой эҳтиёжларини қондирган, жамиятда ва табиатда мавжуд бўлган ижтимоий ва табиий муаммолар бартараф этилган. Кейинчалик, давлатлар пайдо бўлиши билан элатлар ва ундан кейин миллатлар секинлик билан шакллана борган.  Халқларнинг миллат бўлиб, битта ғоя атрофида бирлашиши оқибатида ушбу ҳудуд халқлари ижтимоий муаммоларнни бартараф этган. Натижада, бу миллатлар бошқа атрофдаги халқлардан илгарилаб, моддий ва маънавий неъматларни ишлаб чиқариб уни қўшни мамлакатларга сотиш ва улардан хом-ашёни сотиб олиш ва уни яна қайта сотиш орқали аҳолининг фаровонлигини таъминлаб борган.  Албатта, миллатларнинг бу босқичга чиқиши ўз-ўзидан содир бўлмасдан миллатга хос белгилар ягона ҳудуд, ягона тил, ягона бозор ва миллий-руҳий бирликни жамият ичида ёйиш ва кишиларнинг имон-эътиқодига айлантириш орқали эришилган.

• Milliylik

Умумилмий-фалсафий маьнода тушуниш борлиқни ўзлаштиришнинг универсал шакли, табиий, тарихий, ижтимоий-маданий ҳодисаларнинг маьно-мазмунига етиш ҳамда уларни қайтадан тиклаш, ҳосил қилиш жараёнидир. Қисқа қилиб айтганда, тушуниш борлиқдаги нарса ва ҳодисаларнинг маьно ва аҳамиятини англаб етишдир. Аммо, фалсафада тушуниш масаласига ёндошувлар бир хил эмас. Баьзида ўзаро узвий боғлиқ бўлган тушуниш ва тушунтириш бир-бирларидан ажратилади, мутлақо фарқли методлар сифатида кўриб чиқилади. Уларнинг ҳар бирига бир ёқлама ёндошувлар кузатилади. Биз ушбу ишимизда герменевтика фалсафасининг йирик вакиллари Ф. Шлейермахер, В.Дильтей ва Х.Г.Гадамерларнинг тарихий билиш тўғрисидаги ғояларни қисқача таҳлил этамиз.   

• Tarix

Бугунги кунда халқаро майдонда, жаҳон сиёсатида ва жаҳон хўжалигида юз бераётган  туб ўзгаришлар, кучлар нисбатининг  халқаро муносабатларга таъсири кучайиб бораётган бир шароитда давлатлар ташқи сиёсатида миллий давлат манфаатлари устивор йўналишлардан бири сифатида намоён бўлмоқда. Ташқи сиёсат дунёнинг ижтимоий қонун-қоидаларни, демократия, инсонпарварлик ва дунё миқиёсдаги глобал муаммоларни ҳал қилишдан манфаатдор бўлган барча демократик кучлари билан бирдамликка, халқаро тузилмаларга янада фойдалироқ интеграцияга қаратишга асосланади.

Ҳозирги даврда турли сиёсий ва иқтисодий муносабатлар жадаллик билан ривожланиб борар экан, ҳар бир мамлакат унинг минтақавий ва ҳалқаро даражадаги фаол иштирокчиси бўлишга ҳаракат қилади. Бундай иштирокнинг самарадорлиги бевосита ташқи сиёсат билан чамбарчас боғлиқ ҳисобланди. Шунинг учун ҳам бугунги кунда ташқи сиёсатни назарий ва методологик жиҳатдан тадқиқ этиш, ўрганиш долзарб аҳамият касб этмоқда.

• “Ташқи сиёсат”

(Қалиятепа ёдгорлиги 1-рабод материаллари асосида)

Археологик қазув тадқиқотлар жараёнида энг кўп учрайдиган ашёвий топилмалар йиғиндисини кулоллик идишлари ташкил қилади. Баъзи ҳолларда маълум археологик ёдгорликлар ва комплекслар даврий санасини белгилашда сопол парчалари каби муқобил моддий ашёларни топиш анча мушкул. Шунинг учун, сопол идишларни турларга бўлиб, тоифаларга ажратиб ўрганиш ва бунинг натижасида даврийлик мезонларини аниқлашда археологик қазув тадқиқотларидаги энг муҳим методик вазифаларидан бири ҳисобланади.

• Tarix

O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan keyingi oliy, maxsus o’quv yurtlari, umumta’lim maktablarida O’zbekiston tarixini o’rganishda dars soatlarining ko’paytirilishi tarix darslarida mahalliy o’lkashunoslik materiallaridan keng foydalanish, dars samaradorligini oshirish bilan bir qatorda, o’quvchilarda o’zlikni anglash, o’z vataniga muhabbat tuyg’ularini kuchaytirishda muhim ahamiyat kasb etadi.

• Tarix

Юксак уйғониш даври (XV асрнинг биринчи ярми – XVI аср) машхур мусаввирларни дунёга танитди. Булар ичида  — буюк рассомлар; Сандро Ботичелло, Луонардо да Винчиларни хам ўргатамиз.

• Tarix

  Илк ўрта асрларда Турон ўлкаларида истиқомат қилувчи ўтроқ-деҳқон ва кўчманчи-чорвадор ҳаёт тарзидаги икки хил хўжалик асосига эга бўлган хҳолиси ўртасида ижтимоий-иқтисодий ва маданий алоқалар кучайган. Турк ҳоқонлиги даврида ўтроқлашув оммавий тус олиб кўплаб қалъа-қўрғонлар қурилган. Бу ҳолат Уструшона ўлкасини ҳам четлаб ўтмаган. Натижада бу мамлакат ҳудудида ҳам ўнлаб қишлоқ маконларига асос солинган. Уларни археологик жиҳатдан режали асосда ўрганиш ўтган асрнинг 70-йилларидан бошланган.

• Tarix

Turmushda turli xil voqye’liklar sodir bo’lib turishi va unda kishilarning jasorat ko’rsatishi tabiiy bir holdir. Ularda yoshlar va bolalarning bevosita ishtirok etishlari ham uchraydi. Bu yo’lda amaliy yordam berish yoki kerak bo’lsa jasorat ko’rsatishga to’g’ri keladi.

• kurash

O’zbekiston kurashchilarining xalqaro aloqalari va sport musobaqalarida qatnashishini quyidagi toifalarga bo’lish mumkin, ya’ni:

1. Markaziy Osiyo davlatlari milliy kurash  sport turlari bo’yicha birinchiliklar, xalqaro turnirlar va o’rtoqlik uchrashuvlari.

2. Osiyo o’yinlari, chempionatlari, xalqaro turnirlar, o’rtoqlik uchrashuvlari.

3. Jahon chempionatlari, birinchiliklari, xalqaro turnirlar, kuboklar.

• kurash

1.Badan tarbiya va undagi omillar. Harakatchanlikni tarbiyalash va sog’liqni mustahkamlashda badan tarbiya mashqlariga keluvchi bironta ham dori-darmon yo’q deb ilmiy tajribalarda asoslab bergan Abu Ali ibn Sinoning bunday ulug’vor meroslarini bilmagan, eshitmagan va o’qimagan kishilar yo’q desa bo’ladi.

Badan tarbiyaning fazilatlarini Qur’oni Karimda Ollohga imon keltirish bilan ifoda etilgan.

• kurash

Salomatlik tushunchasi jahondagi barcha xalqlarda umumiylashib ketgan tabiiy, tibbiy, biologik, ijtimoiy-madaniy faoliyatlar majmuasidir. Bu  haqda ilmiy tadqiqotlarning natijalari, amalda – hayotda sinalgan nazariy hamda amaliy bilimlar beqiyosdir.

Shunday bo’lsada keksa avlodlarimiz, hatto o’qimishli kishilar, ayniqsa o’quvchi-yoshlar va talabalar bu sohadagi bilimlarini to’la bilishmaydi yoki amal qilishmaydi.

• Sport

  Kishilik jamiyatining barcha bosqichlarida jamiyatning asosini oila va uning a’zolari tashkil qilgan. Jamiyatning taraqqiyoti eng avvalo, oila va shaxs rivojlanishi bilan belgilangan. Oila ma’naviyati va uning sog’lom turmush tarzi esa xalq ma’naviyatining tarkibiy qismi, muhim axloqiy qadriyati, ta’sirchan tarbiya vositasi sanalgan. Shuning uchun ham oila ma’naviyati va sog’lom turmush tarzi qadrlanadigan barcha xonadonlarda tarbiya topgan yoshlar o’zlarining ibratli axloqi bilan boshqalardan ajralib turgan.   Bundan hayotiy xulosalar faqatgina quruq  gap yoki alohida ta’kid emas, balki, keksa tarix sahifalardagi kuzatilgan saboqlarning natijasi hisoblanadi.

• Sog`lom turmush tarzi

Hayot davomiyligining asosini ta’minlash, naslimiz davomchisi bo’lmish farzandlarimizning ta’lim-tarbiyasi bilan alohida shug’ullanish, ularning salomatligini asrash xalqimizning azaliy qadriyatlaridan biri. Shu boisdan qadimdan turli xil pedagogik vositalar va usullar orqali ota-onaga alohida hurmat, kichiklarga izzat, odamiylik, mehr-oqibat, o’z vataniga, xalqiga sadoqatli bo’lish, shuningdek, yaxshilik qilish va yomonlikdan saqlanish odobi; xushmuomilalik, odoblilik va so’z qadri odobi; do’stlik va birodorlikni saqlash odobi; qo’shnichilik va qo’shni qadriga yetish odobi; oila a’zolariga munosabat odobi; qarz va qarzdorlikni uzish (oldi-berdi) odobi; g’iybatchilik va manmanlikdan saqlanish odobikabi oliyjanob insoniy fazilatlar har bir oila muhitida shakllantirilgan. Biz quyida xalq pedagogikasida, xususan, Qodir baxshi Rahimov kuylagan mashhur “Zaydinoy” dostoni vositasida farzandlar ongiga singdirilgan va ularning ma’naviyatini shakllantirishga xizmat qilgan insoniy fazilatlarning faqat ikkitasiga, ya’ni oila a’zolariga munosabat odobi, qo’shnichilik va qo’shni qadriga yetish odobi haqida so’z yuritishni lozim topdik.

• sog'lom turmush tarzi

O’zbek xalq dostonlarida odob-axloq mavzuiga, ayniqsa yoshlarda sog’lom dunyoqarashni shakllantirish, umuman yoshlar tarbiyasiga shu darajada e’tibor berilganki, u epik o’rin darajasiga ko’tarilgan va har bir an’anaviy dostondan mustahkam o’rin egallagan. Safarga otlanayotgan yoki mustaqil holda biron ish qilishga kirishish, bellashuv, ko’pkari, poyga, chavandozlik kabi milliy o’yinlar, musobaqalar, tortishuvlarga qatnashish oldidan, shuningdek, jangu jadalga bel bog’lagan qahramonga duo fotihalar berish, xayrlashish, biron ezgu maqsad sari otlanish arafasida pandu nasihatlar qilish, yo’l-yo’riqlar ko’rsatish, pok niyatlar bildirish umumo’zbek dostonlari uchun asosiy xususiyatlardan sanaladi.

• sog'lom turmush tarzi

Bolalar va o’quvchi-yoshlar va bolalarda hamma narsalarga qiziqish o’ta kuchli bo’ladi. Ularni qobiliyatiga qarab qiziqishni tanlash muhim muammo hisoblanadi.

Qiziqish ta’lim va tarbiya jarayonidagi eng muhim bo’lgan pedagogik va ruhiy (psixologiya) jarayondir. Qiziqish deganda eng avvalo ma’lum bir sohaning ahamiyatiga jiddiy e’tibor berishni tushuniladi. E’tiqod tushunchasi esa tanlagan sohasini to’la bilish, bilim va tushunchalarga amal qilish kabi ijtimoiy tarbiyaviy jarayonlarini bildiradi. Agar shu ikki voqyelikka astoydil kirishilsa va faoliyatlarda uchraydigan murakkab amallar hamda salbiy tomonlarga bardosh, chidam berilsa qo’yilgan maqsadlarga yetishish oson bo’ladi. Bunday jarayonlar sportda ko’proq namoyon bo’ladi. M: nufuzli sport musobaqalariga tayyorgarlik, ishtirok etish va g’alabalarga erishishda og’ir va murakkab mehnatni (mashqlar) boshdan kechiradi.

• Sport

Turmushda jismoniy barkamollik muhim hayotiy ehtiyoj hisoblanadi. Markaziy Osiyo va boshqa mamlaktlarning iqtisodiy, savdo, tijorat, madaniyat va boshqa sohalardagi o’zaro aloqalari va hamkorliklari umuminsoniy qadriyatlar, tafakkur va jismoniy jihatdan yuqori madaniyatga erishishga katta hissa qo’shmoqda. O’zbekiston taraqqiyot yo’lida istiqlol sari katta qadamlar bilan olg’a bormoqda. Buni Respublikamizning juda ko’p tarmoqlari kabi xalqaro sport maydonlarida erishayotgan ulkan muvaffaqiyatlari va yutuqlari bilan tenglashtirish mumkin.

• jismoniy madaniyat

O’qituvchi–pedagoglarning fanni o’qitishdagi faoliyati g’oyat murakkab va ko’p qirrali jarayon hisoblanadi. Turli mavzulardagi darsliklarni o’rgatish bilan bir qatorda o’quvchilarning xulq-atvorlari, bilim darajalari va fanga bo’lgan munosabatlarini kuzatish, o’rgatish, tarbiya berish bilan qo’shib olib boriladi. Buning uchun esa o’qituvchida chuqur bilim, pedagogik mahorat va shaxsiy namuna, tashabbuskorlik, yangilik sari ijodiy izlanishlar ustun bo’lishi kerak.

• jismoniy madaniyat va sport

Иккинчи жаҳон урушидан сўнг Францияда юзага келган Тўртинчи Республика (1946-1958 йй.) генерал де Голл бошқаруви даврида “умуммиллат ғояларини ўзида ифодаловчи “ ички  ва ташқи сиёсат бадиий адабиётнинг ҳам авангард оқимлар йўлини тутишга ундади. Бу давр француз адабиётида бош мавзу аҳлоқий, сиёсий ва фалсафий тафаккурлар мужассами инъикоси бўлиб, унда “гражданлик ва ватанпарварлик туйғусини ифода этувчи адабиёт” (littérature engagé) шаклланана борди. Дастлаб, бу хислат даврининг икки буюк романисти Альбер Камю (1913-1960) ва Жан-Поль Сартр (1905-1980) ижодида яққол кўзга ташланади. 1957 йил Швеция академияси “Урушдан сўнгги йилларда инсоният виждони олдида турган муаммоларни асарларида баҳоят жиддийлик билан ёритиб беорган учун” Камюни Нобель мукофотига лозим топган бўлса, 1964 йил Сартр “эркинлик руҳи билан суғорилган ва моҳиятни излаган ғояларга бой, давримизга улкан таъсир кўрсатган асарлари учун” бу улуғ мукофотга сазовар бўлди. Урушдан кейингги ўттиз йил давомида француз, умуман ғарб романчилигида яловбардорлик қилган Камю ва Сартр экзистенциализми абсурд дунёдаги инсоннинг ақлий мушоҳадалари билан йўғирилган хаётни тасвирлаш, шахснинг жамиятдаги қиёфасини, хулқ-атворини очиб бериш билан машғул бўлди.

• Патрик модиано – нобель мукофотига муносиб топилди